Εισήγηση-εισαγωγή από Παγκάκι και χαιρετισμός συγγραφέα (Andrés Ruggeri)

Από το Παγκάκι θέλουμε να ξεκινήσουμε την αποψινή εκδήλωση με μια μικρή εισαγωγή. Ο πλέον προφανής και πλέον σημαντικός λόγος για την διοργάνωση αυτής της εκδήλωσης είναι η στήριξη στην πρώτη ανακτημένη επιχείρηση στην Ελλάδα: η στήριξη της ΒΙΟΜΕ.

Στις 26 Νοέμβρη βγαίνει από τους πρώην ιδιοκτήτες του σε πλειστηριασμό το οικόπεδο στο οποίο στεγάζεται το εργοστάσιο της Φιλκέραμ Τζόνσον, εργοστάσιο ανακτημένο εδώ και τρία χρόνια από τους εργάτες του. Είναι σημαντικό να μπορέσουμε να ματαιώσουμε αυτόν το πλειστηριασμό που ανοίγει το δρόμο στους πρώην ιδιοκτήτες για επαναδιεκδίκηση και των χώρων του ίδιου του ανακτημένου εργοστασίου που σήμερα στεγάζει την ΒΙΟΜΕ. Η αλληλεγγύη του καθένα και της καθεμιάς μας είναι πολύτιμη.

Για τον αγώνα των συντρόφων της ΒΙΟΜΕ δεν θα μιλήσουμε εμείς, είναι εδώ οι ίδιοι για να μας μιλήσουν και για τις τελευταίες εξελίξεις αλλά και για να μας παρουσιάσουν μια πρωτοβουλία η οποία ξεκίνησε από αυτούς και στην οποία το Παγκάκι συμμετέχει: Το καραβάνι αγώνα και αλληλεγγύης

Ο δεύτερος και εξίσου σημαντικός λόγος είναι πως θέλουμε να αμφισβητήσουμε μέσα από την πραγματικότητα των κινημάτων το δόγμα ΤΙΝΑ (There Is No Arlternative) που εκπέμπεται σήμερα από παντού ως η μόνη δυνατή πραγματικότητα. Δεν υπάρχει εναλλακτική μας λένε. Δεν υπάρχει εναλλακτική στην οικονομία του καπιταλισμού, δεν υπάρχει εναλλακτική στο μοντέλο εργασίας που έχει επιβάλλει ο καπιταλισμός, δεν υπάρχει εναλλακτική στην καπιταλιστική οργάνωση των σχέσεων παραγωγής. Δεν υπάρχει εναλλακτική πέρα από την εξαναγκασμένη υποταγή μας σε ό, τι μας ορίζουν.

Ωστόσο οι πραγματικότητες κινημάτων και αντιστάσεων τους διαψεύδουν και έχουμε καθήκον πολιτικό να μάθουμε από αυτά τα κινήματα που αποδεικνύουν ότι ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΙ ΑΛΛΙΩΣ!

Ένα από αυτά τα κινήματα, που εμείς ως κολεκτίβα εργασίας, θεωρούμε πολύ σημαντικό είναι και το κίνημα των ανακτημένων επιχειρήσεων στην Αργεντινή.

Ας γυρίσουμε 15 χρόνια πίσω: Το 2001. Στο φούντωμα της εξέγερσης και των μαζικών καταλήψεων εργοστασίων και επιχειρήσεων στην Αργεντινή, κάποιος έγραψε: «ένας ψίθυρος διατρέχει τον πλανήτη. Ένας ψίθυρος πως ένας άλλος τρόπος εργασίας είναι εφικτός: εργασία χωρίς αφεντικά. Τόσο δύσκολα τόσο απλά».

Όταν έσβησε η επικοινωνιακή καταιγίδα, εκείνη που αναδεικνύει -είτε για να καταδικάσει είτε για να εξυμνήσει- μόνο φλόγες και εκρήξεις, έμοιαζε να έσβησε και αυτός ο ψίθυρος. Στ’ αλήθεια ποιος από μας το 2006 ή το 2008 ή ακόμα και σήμερα έχει τις πληροφορίες εκείνες που θα του επέτρεπαν να ισχυριστεί πως η ανάκτηση και η αυτοδιαχείριση επιχειρήσεων και εργοστασίων δεν ήταν ένα στιγμιαίο πυροτέχνημα αλλά είναι ένα ορατό ρεύμα μέσα στην κοινωνία, και είναι μια πρόταση όχι απλώς εφικτή αλλά πραγματική και βιώσιμη?

Νομίζουμε κανείς μας. Το μόνο που είχε μείνει στην επικαιρότητα ήταν ένα δύο εμβληματικά παραδείγματα, όπως αυτό της Ζανόν, παραδείγματα που τα σεβόμασταν βέβαια αλλά πολλές φορές τα κατηγορούσαμε ως «νησίδες», ως εξαιρέσεις, λαμπρές μεν πλην όμως εξαιρέσεις….

Εμείς, ως κολεκτίβα εργασίας που επιχειρεί να υλοποιήσει την αυτοδιαχείριση σε αυτό το μικρό χώρο εργασίας, και ως συλλογικότητα που επαγγέλλεται την αυτονομία , θεωρούμε ότι τα 15 χρόνια εμπειρίας στην Αργεντινή είναι αρκετά για να ισχυριστούμε πως εκείνος ο ψίθυρος είναι σήμερα φωνή δυνατή και σταθερή που αποδεικνύει ακριβώς αυτό: ότι ένα μοντέλο εργασίας χωρίς αφεντικά, χωρίς ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, χωρίς ιεραρχίες δεν είναι μόνο εφικτό αλλά υπαρκτό. Και, μέσα σε όλα τα προβλήματα, τις αντιφάσεις και τα όρια του, είναι και απολύτως βιώσιμο.

Ας μιλήσουμε με στοιχεία: Το 2003 στην Αργεντινή υπήρχαν 128 ανακτημένες επιχειρήσεις. Το 2004 έφτασαν τις 161 με 6.900 εργαζόμενους. Το 2010 ήταν 205 με 9.362 εργαζόμενους. Το 2013 310 με 12.000 εργαζόμενους. Και σήμερα (με τελευταία στοιχεία πριν ένα μήνα) είναι 356 με 15000 εργαζόμενους. Από αυτές το 90% έχουν ξεφύγει τον κίνδυνο πιθανής μη βιωσιμότητάς τους, το 80% προσφέρει στους εργαζόμενους μηνιαίο μισθό μεγαλύτερο από το βασικό εθνικό μισθό (σε μερικές περιπτώσεις το διπλάσιο), το 88% λειτουργεί με τακτικές συνελεύσεις σε διαστήματα που κυμαίνονται από μια φορά την εβδομάδα (το 44%) έως μια φορά το μήνα (το 35%), στο 73% οι εργαζόμενοι δέχονται τον ίδιο μισθό ανεξάρτητα από τον τύπο της εργασίας τους μέσα στην επιχείρηση…

Αλλά ας αφήσουμε τα νούμερα, υπάρχει –για όποιον ενδιαφέρεται για την ποιότητα αλλά και τα προβλήματα και τα όρια των ανακτημένων επιχειρήσεων στην Αργεντινή- και το βιβλίο που παρουσιάζεται εδώ απόψε από τις εκδόσεις Ακυβέρνητες πολιτείες. Και που περιέχει συγκεκριμένα και εμπεριστατωμένα στοιχεία για την πραγματικότητα αυτού του τόσο ζωντανού κινήματος.. Να σημειώσουμε μόνο ότι όλοι αυτοί οι αριθμοί που πριν ακούσατε, αφορούν ΜΟΝΟ ανακτημένες από τους εργαζόμενούς τους επιχειρήσεις και δεν συμπεριλαμβάνουν κοπερατίβες, συνεργατικές και συνεταιρισμούς που στήθηκαν από το μηδέν στη βάση του συνεργατισμού. Τέτοιες συνεργατικές αριθμούν δεκάδες χιλιάδες μέλη στην Αργεντινή και εκατοντάδες χιλιάδες στην Λατινική Αμερική.

Είναι η πρώτη φορά, νομίζουμε, στην ιστορία του εργατικού κινήματος μέσα στον καπιταλισμό που ένα σημαντικό -και ανόμοιο ως προς τα χαρακτηριστικά του- κομμάτι επιχειρήσεων υλοποιεί την αυτοδιαχείριση και καταφέρνει όχι μόνο να επιβιώσει αλλά και να αναπτυχθεί για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.

Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο πλέον (και όχι μόνο στην Αργεντινή) ότι ένα μέρος των εργαζομένων, των εργατών, δεν περιορίζεται στην διεκδίκηση για αυξήσεις στους μισθούς του και στην υπεράσπιση της δουλειάς του (ή της δουλείας του) αλλά ψάχνει -είτε από ανάγκη, είτε από πεποίθηση- να ξεπεράσει τους όρους υποταγής που του έχουν επιβληθεί ως ο μοναδικός ορίζοντας της ζωής. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η ανάκτηση και η συλλογική διαχείριση επιχειρήσεων έχει μετατραπεί σε ένα ακόμα εργαλείο αγώνα και αντίστασης στα χέρια των εργατών, ένα εργαλείο που έχει και θα έχει τεράστια σημαία σε αυτήν τη περίοδο της οικονομικής κρίσης. Και ως φαινόμενο γίνεται ακόμα πιο σημαντικό γιατί θέτει έμπρακτα υπό αμφισβήτηση έναν από τους βασικούς και ανέγγιχτους, στην πράξη, πυλώνες του καπιταλιστικού συστήματος: αυτόν της ατομικής ιδιοκτησίας.

Φυσικά και ο δρόμος που έχουν διανύσει και διανύουν οι ανακτημένες επιχειρήσεις δεν ήταν και δεν είναι ρόδινος και ευθύς. Όπως λένε και οι ίδιοι «ο δρόμος προς τη χειραφέτηση απαιτεί βαθιές επαναστατικές αλλαγές στην ίδια την κουλτούρα μας, την νοοτροπία και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε εμείς οι ίδιοι την εργασία. Αλλαγές που δεν χτίζονται σε δυο εβδομάδες».

Και αυτό το τελευταίο που οι ίδιοι θεωρούν το πιο δύσκολο και το πιο κομβικό κομμάτι του αγώνα τους είναι και το πιο πολύτιμο μάθημα που έχουν να μας παραδώσουν: να εκπαιδευτούμε σε έναν άλλο τρόπο εργασίας από αυτόν που μας έχει επιβληθεί. Να δοκιμάσουμε να βρούμε τους δικούς μας κανόνες που θα προεικονίζουν τους τρόπους εργασίας στην άλλη κοινωνία που επιθυμούμε. Να δημιουργήσουμε μια άλλη πολιτική κουλτούρα από τη σημερινή, και μια άλλη κουλτούρα εργασίας από τη σημερινή.

Να παιδευτούμε -και με τις δύο σημασίες της λέξης- για να αλλάξουμε. Εμείς και η κοινωνία.

Είναι ένας δρόμος πολύπλοκος και αργός αλλά όσοι και όσες επιμένουμε να ονειρευόμαστε ένα άλλο κόσμο πρέπει να τον πιστέψουμε με πάθος, να πιστέψουμε με πάθος ότι ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΙ ΑΛΛΙΩΣ από αυτό που μας ορίζουν.

Η ποίηση της ζωής μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την ποίηση στο χαρτί είπε ο Αργεντίνος ποιητής Χουάν Χέλμα, όταν αντίκρισε το «ένα τετραγωνικό μέτρο ποίησης» πάνω σε πλακάκια που οι εργάτες της Ζανόν κουβαλάνε πάντα μαζί τους για να τα δωρίσουν. «Ποτέ στη ζωή μου δεν φαντάστηκα ότι θα έβλεπα τα ποιήματά μου σε πλακάκια. Ποτέ δεν φαντάστηκα ότι οι εργάτες ενός κατειλημμένου εργοστασίου θα σταματούσαν τη δουλειά τους για να φτιάξουν κάτι τέτοιο. Φαίνεται ότι η φαντασία μου είναι περιορισμένη.

* * *

Αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισες.

Νιώθω περήφανος που παρουσιάζεται στην Αθήνα το βιβλίο μου για τις ανακτημένες επιχειρήσεις στην Αργεντινή (ήδη ήταν πολύ για όλους μας εδώ το ότι μεταφράστηκε και εκδόθηκε στα ελληνικά).

Αλλά πιο πολύ νιώθω περήφανος ξέροντας ότι, παρά την απόσταση που μας χωρίζει, μπορεί να χρησιμεύσει για να δώσει περισσότερους λόγους και μεγαλύτερη ώθηση στον κοινό αγώνα. Τους λαούς μας τους χωρίζουν χιλιάδες χιλιόμετρα, θάλασσες και ωκεανοί αλλά τους ενώνουν παρόμοια προβλήματα και, το πιο σημαντικό, η ίδια επιθυμία αγώνα και αντίστασης. Στην Αργεντινή υπάρχει πολλή μεγάλη αλληλεγγύη στους αγώνες στην Ελλάδα, νιώθουμε ταυτισμένοι μαζί σας γιατί ότι συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα μας θυμίζει το δικό μας 2001, τους αγώνες μας στο δρόμο, τις καταλήψεις επιχειρήσεων, τον πόνο των εργαζομένων και του λαού αλλά και τη χαρά του να νιώθαμε ξεπερνώντας στους δρόμους το φόβο της εξουσίας των καπιταλιστών και των τραπεζιτών.

Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε πάλι σε μια κατάσταση αβεβαιότητας μπροστά στην πιθανή νίκη της νεοφιλελεύθερης δεξιάς στις προεδρικές εκλογές της 22ας Νοέμβρη. Θα έπαιρνε πολύ να προσπαθήσω να εξηγήσω τους λόγους για τους οποίους μπορεί να συμβεί αυτό. Και ούτε ξέρω εάν θα συμβεί ή εάν θα το αποφύγουμε. Εκείνο που ξέρω με σιγουριά είναι ότι ας όποιος και να κερδίσει στις εκλογές της Κυριακής εμείς θα συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε και να αγωνιζόμαστε, ρίχνοντας όλο το βάρος μας στο δυνάμωμα του κινήματος της αυτοδιαχείρισης ως εναλλακτική στην παγκόσμια οικονομία και επίσης ως εναλλακτική για την άλλη κοινωνία.

Θέλω να σας επικοινωνήσω ότι το κίνημα των ανακτημένων και αυτοδιαχειριζόμενων επιχειρήσεων συνεχίζει να μεγαλώνει. Τα τελευταία πέντε χρόνια πάνω από ενενήντα επιχειρήσεις έχουν ανακτηθεί από τους εργαζόμενούς τους, ανεβάζοντας το συνολικό νούμερο σε 356. Αυτήν την ίδια χρονιά, το 2015, για παράδειγμα, οι 80 εργάτες ενός εργοστασίου για ρυμούλκες φορτηγών, κατέλαβαν το εργοστάσιο τους και με την αλληλεγγύη της συνέλευσης των κινημάτων της γειτονιάς τους (το Μερλό στο δυτικό Μπουένος Άιρες), κατάφεραν να αποτρέψουν τις πολλαπλές επιχειρήσεις της αστυνομίας για εκκένωση του εργοστασίου, κατάφεραν να προχωρήσουν την νομική διαδικασία απαλλοτρίωσης του εργοστασίου και αυτή τη στιγμή έχουν προχωρήσει στην οργάνωση της παραγωγής και στην πλήρη επαναλειτουργία του εργοστασίου. Το ίδιο συνέβη και με την Λιτοραλένια, ένα εργοστάσιο παρασκευής ζυμαρικών, το οποίο εδώ και λίγους μήνες έχουν καταλάβει και λειτουργούν οι 100 εργάτες του. Είναι μόνο δύο από τις περιπτώσεις που συνεχώς συμβαίνουν στην Αργεντινή γιατί οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες καταλαβαίνουν πεντακάθαρα ότι ο δρόμος της αυτοδιαχείρισης, με όλους τους κινδύνους και της δυσκολίες του είναι εφικτός.

Πιστεύω ότι το καλύτερο μήνυμα που μπορούμε να σας στείλουμε από το μακρινό νότο είναι αυτό: παρά τις δυσκολίες και την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και των πολιτικών του, ο αγώνας συνεχίζεται. ΚΑΙ ΔΙΝΕΙ ΚΑΡΠΟΥΣ. Εάν εμείς μπορούμε μπορείτε και εσείς!

¡Hasta la victoria siempre!

Andrés Ruggeri

Buenos Aires, 19/11/2015